Bespiegelingen bij hebben en zijn
Ik vraag me al lange tijd af wat het voor een volk betekent om er niet 'te zijn'. Ik bedoel: het Hebreeuws kent geen tegenwoordige tijd van het werkwoord 'zijn'. Als ik wil zeggen dat ik student ben, zeg ik: "ik student". Maar wat betekent het psychologisch als je niet kunt zijn in het hier en nu, als je er alleen in de toekomst of in het verleden bent? Is dat waarom er hier zo'n enorme drang tot bewijzen is, de drang om jezelf zichtbaar en hoorbaar te maken? Ondanks de diepe binding die ik met dit land heb en de grote bewondering die ik er voor voel, zijn er aspekten waarmee ik moeite heb en een daarvan is de onverdraagzaamheid, het gebrek aan bereidheid een ander ruimte te geven. In plaats van hard te toeteren kun je ook even stoppen en een ander voor laten gaan. Aan de andere kant besef ik ook heel goed met wat voor spanning mensen hier leven. Iedereen is op de een of andere manier beschadigd, is het niet vanwege de Shoah, dan is het wel vanwege een van de andere oorlogen of de vele aanslagen. Ik voelde het heel sterk tijdens deze laatste oorlog. Hoewel het rustig was in Jeruzalem en het gewone leven doorging, was iedereen op de ene of andere manier betrokken: ze hadden familie-leden uit het noorden te logeren, hun zoon/vriend/man was opgeroepen voor het leger, familie zat in schuilkelders etc. Dit brengt zo'n enorme spanning, angst en onzekerheid met zich mee. Dagenlang geen contact kunnen krijgen met degene die je dierbaar is, niet weten hoe het met iemand is, of iemand nog leeft. Na deze weken van angst en onzekerheid moet die spanning zich ontladen. En tegelijkertijd is hier zo'n drang door te gaan met het leven. Ik herinner me een aanslag van een paar jaar geleden in cafe Hillel in Emek Refaim. Na een maand was het cafe weer geopend en zat iedereen er koffie te drinken alsof er niets gebeurd was. Dat is de kracht en tegelijkertijd de zwakte van dit land, want op psychologisch vlak zul je iets moeten met deze angst en kun je niet doen of er niets aan de hand is. Het doet me vaak pijn als ik mensen op straat zie lopen, zo verkrampt, alle spanning in hun lijven vastgezet, en tegelijkertijd voel ik zo'n trots voor dit land, voor de mensen die het hebben opgebouwd.
Het verbaasd me soms waar ik al schrijvend op uitkom. Ik had alleen iets willen zeggen over de werkwoorden 'hebben' en 'zijn' maar mijn verhaal krijgt opeens een heel andere wending.
Toch nog even over het werkwoord 'hebben' dat helemaal ontbreekt in het Hebreeuws. In plaats van dat je iets hebt, zeg je: "Er is aan mij ..." Ik vind dit een prachtige formulering die een bepaalde nederigheid uitdrukt, een besef dat veel dingen uiteindelijk niet aan ons zijn, maar dat er aan andere bron is die ons voorziet. Dit wordt ook heel mooi uitgedrukt in een van onze ochtendgebeden: "Mijn God, de ziel die U mij hebt gegeven is zuiver. U hebt haar geschapen, U hebt haar vorm gegeven, U hebt haar mij ingeblazen en U beschermt haar in mijn lichaam. Eens zult U haar van mij wegnemen en haar eeuwig leven geven. Maar zo lang als mijn ziel in mijn lichaam zal zijn, dank ik U, Eeuwige mijn God en God van mijn voorouders (...)." En ik ben altijd weer verbaasd over het woordje "mijn" van mijn ziel. Hoe verhoudt mijn ziel zich tot God, de maker en beschermer van deze ziel? Is mijn ziel de kern van mij, is het mijn 'makor' (oorsprong)? Maar wat als God mijn ziel wegneemt, ben ik dan nog steeds ik en is het nog steeds mijn ziel? Ik heb deze vragen eerder gesteld, vele jaren geleden, maar ben nog steeds niet achter het antwoord. Het leven blijft een interessante zoektocht waarbij sommige vragen niet beantwoord hoeven worden. De verwondering houdt mij gaande.
Morgen begint mijn studie op de Yeshiva. Dat betekent 's ochtends om 7 uur op de fiets en 's avonds tegen 7-en weer thuis, dus waarschijnlijk zal ik wat minder frequent schrijven, maar ik probeer toch elke week iets op deze weblog te zetten.