Gedachten bij uitgaande sjabbat
Ik kom net terug van mijn avondwandeling. Ik maak die vaker, maar vooral als de sjabbat net voorbij is (dat is als er 3 sterren aan de hemel staan en die zijn hier meestal zichtbaar, vaak gaan we het balkon op om ze te tellen) is dat een speciaal moment: het verkeer en het openbare leven komt langzaam weer op gang en in mijn buurt kom ik nog een enkele Chassidische Jood met bontmuts tegen. Al wandelend moest ik denken aan de vele contrasten in deze stad. Jeruzalem is een stad van uitersten, niet alleen in religieus opzicht, zoals die ultra-orthodoxe man met zijn 17e eeuwse Poolse outfit en de hippe, jonge meiden met korte rokjes en blote buiken (of ik die als vrouw rabbijn wil worden. "Chas vechalila/Heaven forbid!" zou die man waarschijnlijk uitroepen), maar ook in de geuren: het ene moment heerlijk ruikende jasmijn, bij de volgende stap een open vuilniscontainer waar de katten in rondscharrelen. En in de kleuren: de ultra-orthodoxen in hun zwart/witte kleding (zou dat hun denken beinvloeden of is het juist andersom, denken ze zwart/wit en volgt daar de saaie, uniforme kleding uit?) en de uitbundige kleuren van de bougainville, oleander en vele andere soorten bloemen die ik niet bij naam ken.
Maar ook de contrasten in levens, hoe de speling van de geschiedenis je leven opeens een andere wending kan geven. De wijk waar ik woon, Katamon, was tot 1948 een Arabische wijk. Tussen de vele nieuwbouw die in de loop der jaren is verrezen staan nog de prachtige Arabische villa's met mooie veranda's, gebogen ramen en oude palmbomen (vaak aan weerszijden van de voordeur om het kwaad buiten te houden). De oorspronkelijke bewoners, veelal rijke christelijke Arabieren, vluchtten c.q. werden verdreven toen het Israelische leger de wijk innam. En nu zijn het diezelfde christelijke Palestijnen die, als ze de kans hebben, weggaan uit de bezette gebieden omdat ze bang zijn voor het toenemende moslimfundamentalisme.
Maar ook wendingen in Joodse levens. Een geliefd gespreksonderwerp aan de sjabbat-tafel, vooral met gasten die elkaar niet kennen, is "de Joodse achtergrond". Met Amerikanen en Israeli's is dat vaak over de 'roots' van hun familie, vanwaar en wanneer ze naar Amerika c.q. Israel kwamen. Met Europeanen gaat het vaker over de Shoa (holocaust) en hoe die onze levens beinvloedt. Maar de gesprekken gaan altijd over: wat heb je van huis uit meegekregen op Joods gebied en hoe je je Joodse leven nu invult. En het grappige is dat er twee bewegingen zichtbaar zijn: mensen die een orthodoxe opvoeding hebben gehad maar zelf liberaler werden en het omgekeerde: mensen die nauwelijks iets meekregen, maar steeds bewuster een Joods leven gingen leiden. Hierover meer in een volgend stukje. Shavua Tov/een goede week!